Više radiografskih pristupa

1. Srijedu 25. listopada 2023. treba čuvati kao važan datum u ljetopisima Crkve u Argentini. Toga je dana msgr. Gabriel Barba, sanluiški biskup (pokrajina Cuyo), preoblikovao vjersku istinu o Presvetom Trojstvu. U biskupijskoj stolnoj crkvi održan je ekumenski događaj s vrlo širokim krugom uzvanika. Čak je i praznovjerje umbanda bilo nazočno: bilo je pozvano ili se „ušuljalo“. Svečanost je završena biskupskim blagoslovom. Nezaboravan blagoslov „u Ime Otca i Duha Svetoga“. Biskupov je „ekumenizam“ uključivao i nekršćane, koji se nisu mogli sablazniti spominjanjem Sina, druge Osobe Trojstva, koji je s Otcem i Duhom Svetim jedan Bog. A Nicejska dogma? Prošlo je toliko vremena od godine 325.! Naprednjaštvo (progresivizam) nije sudjelovalo na tom saboru jer još nije bilo izmišljeno.

Vrlo dobro poznajem Sanluišku biskupiju. U brojnim prigodama nezaboravni biskup Juan Rodolfo Laise molio me da mladima držim predavanja i duhovne vježbe. Pozivala su me i njegova dva neposredna nasljednika. Msgr. Laise tijekom svoga dugoga tridesetogodišnjega biskupovanja sagradio je veličanstvenu duhovnu i dušobrižničku građevinu koju sada msgr. Barba sustavno uništava.

Ono što se dogodilo 25. listopada bilo je užasno. Krnjiti (Presveto Trojstvo) znači drznuti se obečšastiti Boga, odreći Ga se, razdvojiti se od Njega. Oskvrnjenje je nešto pretjerano, neumjereno, drskost. Ne može se zanemariti Ime Sina. Među kršćanima blagoslov se daje „u Ime Otca, i Sina, i Duha Svetoga“. Ne može nikoga uvrijediti.

2. U Argentini je nedostatak svećenstva povijesna stvarnost koja se pogoršala u posljednjem desetljeću, u suprotnosti s porastom stanovništva. Neimaština znači siromaštvo ili nedostatak onoga što je potrebno za preživljavanje. Trenutačno ima previše biskupa, ali je velika nestašica svećeničkih zvanja. Ta je sramota jedan od uzroka neučinkovitosti Crkve u pokršćanjenju društva. Postoji zabuna koju je izazvalo novinstvo: kad se kaže „Crkva“ misli se na izjave biskupâ. Ali zbilja, jezgra i ključno obilježje Crkve jesu svećenici u neposrednom odnosu s vjernicima svjetovnjacima i isto tako u neposrednom dodiru s društvenom stvarnošću. Nedostatak svećenika razmjeran je raskršćanjenju. Prastara je pojava u Argentini da većina krštenih ne pohađa Misu. Dominica dies (Gospodinov dan) postao je svjetovan: zemlja bez Euharistije. Nadalje, obitelj utemeljena na sakramentnoj ženidbi prepustila je prazno mjesto drugim oblicima „sparivanja“ i broj se djece drastično smanjio. Zamjenjuju ih kućni ljubimci, psi i mačke. Odakle bi onda trebala potjecati zvanja?

Često se nakana zvanja oblikuje kada se dječak ili mladić poistovjeti sa svećenikom: „Želim biti poput njega.“ Nadalje, svećenik je taj koji može pratiti i poduprijeti tijek zvanja. To može činiti poznavajući i živeći ono što Crkva danas uči o svećeništvu drugoga stupnja koje je vlastito prezbiteru. Ističem neke podatke o toj temi.

Na IX. zasjedanju Drugoga vatikanskoga sabora 7. prosinca 1965. objavljen je dekret Presbyterorum Ordinis o službi i životu svećenika, opsežno i duboko izlaganje. Sabor je u raznim spisima prikazao prezbitere kao prave svećenike Novoga Zavjeta i suradnike biskupskoga reda te naznačio njihovo mjesto u Crkvi. Nadalje, u dekretu Optatam totius bavio se pitanjem svećeničkog odgoja, razrađenim planom putovanja koji se predlaže pripravniku za ređenje. Mladi s vjerom i nemirima o zvanju trebali bi poznavati tu pouku. Bez pretjerivanja se može pomisliti kako je u toj stvari budućnost Crkve u pitanju.

3. U Argentini je Crkva odsutna na područjima gdje se stvaraju nove kulturne snage. Ta društvena činjenica ima ideološku nizbrdicu. Ne misli se (ne vjeruje se!) da je i njihovo poslanje kovati kršćansko društvo. Nije uvijek bilo tako. Ta se težnja nametnula nakon Sabora; naprednjaštvo je na tih način uvjerilo laička središta kako je ta težnja evangelizaciji kulture nostalgična mána kršćanstva.

Dva povijesna trenutka ostaju kao modeli onoga što, uz sadašnje značajke, katolički laici mogu promicati. Potkraj XIX. stoljeća, 1880-ih, skupina katolika postaje prisutna u tadašnjoj politici, sukobljavajući se s prevladavajućom masonerijom. Spominjem samo neka imena: Estrada, Goyena, Achával Rodríguez, Pizarro… bili su zastupnici i pronicljivo su se borili za kršćansku slobodu, nastavljajući najbolje od argentinskoga domoljubnoga podrijetla.

U XX. stoljeću, tijekom dugoga razdoblja od 1920-ih, razvijaju se tečajevi katoličke kulture koji okupljaju najbolje toga razdoblja: filozofe, pisce, umjetnike (pjesništvo i slikarstvo, primjerice), čak su pozivali i nekatoličke osobnosti. Njihovo je svjedočanstvo više puta tiskano i potaknulo je stvaranje Katoličkoga sveučilišta, čije su prve godine bile sjajne. Small is beautiful (Malo je lijepo); danas je to golema tvornica naslova, a ne središte kršćanske misli u dijalogu sa svijetom i njegovanje umjetnosti. Ali prošlost, učinjena sadašnjom, može biti budućnost.

4. Nemam dvojbi oko opravdanosti krštenja djece. Ovo govorim jer je poznato da je u kršćanskoj starini početak života u Kristu uključivao osobno obraćenje: kršćaninom se postajalo birajući Gospodinov put. Povijest bilježi razradu teologije krštenja kao izvora života milosti i usmjeravanja k Nebu, k spasenju. U tom sklopu ništa prirodnije nego da kršćanski roditelji žele taj nadnaravni dar za svoju djecu. Crkva je uspostavila pretpostavke za krštenje djeteta, osnovna je da postoji utemeljena nada da će ono biti kršćanski odgajano; dakle obveza koju preuzimaju djetetovi roditelji i kumovi.

Moje pastirsko iskustvo kao prezbitera i kao biskupa omogućilo mi je prepoznati dušobrižničke probleme koji su se pojavili u Argentini, a koji su pogoršani u raskršćanjenom društvu. Na prvom mjestu može se primjetiti kako se broj krštenja znatno smanjio. Pribilježimo zatim neke glavne probleme, koji su također hitni, uzimajući u obzir da promjena uobičajenih stajališta zahtijeva vrijeme. U prigodi djetetova krštenja potrebna je kateheza roditelja kako bi shvatili svoju odgovornost i mogli je svjesno preuzeti. Odnos između krštenja i obraćenja ne može se zaboraviti. U toj točki postoji mogućnost postupne evangelizacije društva. Krsno je kumstvo obeskrijepljeno pa bi kumovi mogli imati kratku katehezu kako bi vratili osjećaj svoje službe. I zajednica bi se trebala uputiti i pratiti krštenje djece, tako da taj čin tvori crkveni događaj, to jest da ne bude ograničen na privatnost ili samo obitelj. Ta mogućnost zahtijeva da propovijedanje posadašnji otajstvo krštenja i njegovo produbljivanje vjernicima.

S ovih nekoliko poticaja predlaže se pokušaj dušobrižničke obnove koja će sigurno imati i kulturne i društvene učinke. Ideal je kršćansko društvo.

5. Ovaj je pristup nastavljanje bez prekida i nadopunjavanje prethodnoga. Kao što je bilo vrlo uobičajeno krstiti djecu, bilo je uobičajeno slati ih u župu na vjeronauk kao pripremu za Prvu Pričest. Trebao bih bolje reći Jedinu Pričest, jer je daljnja ustrajnost bila problem koji se nikada nije uspio prevladati. Ta činjenica nije beznačajna: to je nerazumijevanje važnosti i središnjosti Euharistije. Argentinu sam katkada opisao kao zemlju u kojoj kršteni u Katoličkoj Crkvi ne pohađaju Misu. Kulturni i društveni učinak jest gubitak vjerskoga osjećaja nedjelje, Gospodinova dana. Oštećenje je kronično i znatno veće u velikim gradovima; označava ritam otkršćanjenja.

Isto tako, potvrda je zaboravljena ili odgađana na neodređeno vrijeme. Po mojem mišljenju, glavni problem bio je – i još uvijek jest na mnogim mjestima – nepoznavanje povijesnoga i teološkoga redoslijeda koji strukturira kršćansku inicijaciju. Sakrament koji prenosi Duha Svetoga mora se primiti prije Prve Pričesti. U trogodišnjem vjeronaučnom ciklusu potvrda se može dijeliti nakon druge godine. Prilika je to za odgoj o osjećanju Crkve i pripadnosti njoj (crkvenosti). Oduzmite pitanje dobi od potvrde. Nakon Drugoga vatikanskoga sabora bilo je vrlo uobičajeno odgađati drugi sakrament kršćanske inicijacije do duboko u adolescenciju. Ova je pogrješka bila odgovor na teološku i dušobrižničku zabludu: brkanje dara duhovne odraslosti koji daje sakrament s pretpostavljenom zrelošću koja bi bila tipična za mladića ili djevojku. Ta je zabuna bila prilično česta u odgoju u vjeri, a kao posljedica toga mnogi su katolici ostali nepotvrđeni. Loša teologija ima pogubne učinke na dušobrižnički poredak. Ne razumijem koliko katoličkih oduševljenika Saborom nije razumjelo značenje Crkve koje se ogleda u konstituciji Lumen gentium. Obnova crkvenoga života pretpostavlja kao nužno poznavanje podrijetla, nezamjenljivih naglasaka kršćanske starine.

Ovdje prikazani pristupi podudaraju se s argentinskom zbiljom, ali sličnoznačno vrijede za različita okruženja Crkve. Odgovaraju momu proučavanju i momu biskupskom iskustvu.

Dopuna

Pisanje petoga pristupa već je bilo dovršeno kada sam doznao za neobično svrgnuće msgr. Josepha Stricklanda, tylerskoga biskupa (Država Teksas, Sjedinjene Američke Države). Još jedan „pothvat“ papinske apsolutne monarhije. Sada mi je došlo na pamet prisjećanje kako se sveti Pavao suočio s Petrom i predbacio mu njegovo licemjerje. Hoće li ova uzorna epizoda danas biti primjenjiva na odnose nasljednikâ apostolâ s Petrovim nasljednikom?

Ne dovodeći u pitanje nakanu da iscrpnije pišem o ovoj temi, sada želim očitovati svoju solidarnost s msgr. Stricklandom, kojemu obećavam svoje siromašne molitve za njegov budući položaj „prekriženoga“ biskupa i na njegove nakane.

Molim se isto tako za sjevernoameričke biskupe vjerne Predaji (kojih nije malo). Progresivizam je sterilan. Mladi teže Katoličkoj Crkvi koja je vjerna svomu podrijetlu i onomu što je najbolje u njezinoj povijesti. Oni su budućnost one koja je Katholiké (Katolička).

kastilski izvornik

Más enfoques radiográficos

1. El 25 de octubre de 2023 debería conservarse como fecha destacada en los anales de la Iglesia Argentina. Ese día, Mons. Gabriel Barba, Obispo de San Luis, reformuló el dogma de la Santísima Trinidad. En la catedral de la diócesis se realizó un acto ecuménico de amplísima convocatoria. Hasta la Superstición Umbanda estuvo presente: fue invitada o “se coló”. La ceremonia concluyó con la bendición episcopal. Una bendición inolvidable “en el Nombre del Padre y del Espíritu Santo”. El “ecumenismo” del Obispo incluyó también a no cristianos, a quienes no se podía ofender mencionando al Hijo, segunda Persona de la Trinidad, que con el Padre y el Espíritu Santo es un solo Dios. ¿Y el dogma de Nicea? ¡Ha pasado tanto tiempo desde el 325! El progresismo no participó de aquella asamblea porque aún no se había inventado.

Conozco muy bien la diócesis de San Luis; en numerosas ocasiones el inolvidable Obispo Juan Rodolfo Laise me solicitó hablar a los jóvenes en conferencias y retiros. Sus dos sucesores inmediatos también me invitaron. Mons. Laise, durante su largo pontificado de treinta años, levantó un magnífico edificio espiritual y pastoral que ahora Mons. Barba se dedica sistemáticamente a destruir.

Lo del 25 de octubre fue un desafuero. Desaforar significa quebrantar, privar, descomponerse, atreverse. Un desafuero es algo desmedido, descomedido, un atrevimiento. No puede soslayarse el Nombre del Hijo. Entre cristianos la bendición se hace “en el Nombre del Padre y del Hijo y del Espíritu Santo”. No puede ofender a nadie.

2. En la Argentina la escasez del clero es una realidad histórica que se ha agravado en la última década, en contraste con el aumento de la población. Escasez significa pobreza o falta de lo necesario para subsistir. Actualmente sobreabundan los obispos, pero hay una gran penuria de vocaciones sacerdotales. Esta desgracia es una de las causas de la ineficacia de la Iglesia para cristianizar a la sociedad. Existe una confusión provocada por el periodismo: cuando se dice “la Iglesia” la referencia es a declaraciones del Episcopado. Pero la realidad, la sustancia de la Iglesia son los sacerdotes, en relación inmediata con los fieles laicos y en contacto también inmediato con la realidad social. La falta de sacerdotes es proporcional a la descristianización. Un fenómeno ancestral en la Argentina es que la mayoría de los bautizados no va a Misa. La Dominica dies se ha hecho secular: un mundo sin Eucaristía. Además, la familia fundada en el matrimonio sacramental ha dejado su sitio vacante a otras formas de “emparejamiento” y el número de hijos ha disminuido enormemente; se los reemplaza por las mascotas domésticas, perros y gatos. ¿De dónde han de salir entonces las vocaciones?

Muchas veces la intención vocacional se perfila cuando el niño o el adolescente se identifica con un sacerdote: “Quiero ser como él”. Además, es el sacerdote quien puede acompañar y sostener el proceso vocacional. Puede hacerlo conociendo y viviendo lo que la Iglesia hoy enseña sobre el sacerdocio de segundo grado que es propio del presbítero. Apunto algunos datos sobre el tema.

En la sesión IX del Concilio Vaticano II, el 7 de diciembre de 1965 fue promulgado el Decreto Presbyterorum Ordinis sobre el ministerio y la vida de los presbíteros, una exposición amplia y profunda. En varios documentos el Concilio presentó a los presbíteros como verdaderos sacerdotes del Nuevo Testamento y colaboradores del Orden episcopal, y señaló su lugar en la Iglesia. Además, en el Decreto Optatam totius abordó el tema de la formación sacerdotal, el itinerario que se propone al candidato a la Ordenación. Los jóvenes con fe e inquietudes vocacionales deberían conocer esta enseñanza. Sin exageración, se puede pensar que en este asunto el futuro de la Iglesia está en juego.

3. En nuestro país la Iglesia está ausente de los ámbitos donde se gestan las nuevas vigencias culturales. Este hecho social tiene una vertiente ideológica. No se piensa (¡no se cree!) que sea también misión suya forjar una sociedad cristiana. No siempre fue así. Esta tendencia se fue imponiendo después del Concilio; el progresismo, de un modo silente persuadió a los centros laicales de que aquella tendencia de evangelización de la cultura era un resabio nostálgico de la Cristiandad.

Dos momentos históricos quedan como modelos de lo que, con características actuales, los laicos católicos pueden llegar a impulsar. Hacia el final del siglo XIX, en la década de 1880, un grupo de católicos se hizo presente en la política de la época haciendo frente a la masonería dominante. Cito sólo algunos nombres: Estrada, Goyena, Achával Rodríguez, Pizarro… fueron diputados y combatieron lúcidamente por la libertad cristiana, prolongando lo mejor de nuestros orígenes patrios.

En el siglo XX, en un amplio período desde los años 20, se desarrollaron los Cursos de Cultura Católica, que reunieron lo mejor de la época: filósofos, escritores, artistas (poesía y pintura, por ejemplo); convocaron aún a personalidades no católicas. Su testimonio quedó muchas veces impreso, y animó la creación de la Universidad Católica, cuyos primeros años fueron brillantes. Small is beautiful; hoy día es una enorme fábrica de títulos, no un centro del pensamiento cristiano en diálogo con el mundo y de cultivo de las artes. Pero el pasado, hecho presente, puede ser futuro.

4. No me caben dudas acerca de la legitimidad del bautismo de los niños. Digo esto porque es sabido que, en la antigüedad cristiana, el inicio de la vida en Cristo implicaba una conversión personal: uno se hacía cristiano, elegía el camino del Señor. La historia registra la elaboración de una teología del bautismo como fuente de la vida de la gracia y encaminamiento al Cielo, a la salvación. En este contexto, nada más natural que los padres cristianos desearan ese don sobrenatural para sus hijos. La Iglesia ha establecido las condiciones para que un niño reciba el bautismo, fundamentalmente que haya esperanza fundada de que será educado cristianamente; de allí el compromiso que adquieren sus padres y padrinos.

Mi experiencia pastoral como presbítero y como obispo me ha permitido reconocer los problemas pastorales que han surgido en la Argentina, y que se agravan en una sociedad descristianizada. En primer lugar, se puede advertir que el número de bautismos ha disminuido considerablemente. Luego, registremos algunos problemas principales, que son además urgentes, teniendo en cuenta que el cambio de actitudes acostumbradas lleva su tiempo. Se hace necesaria una catequesis de los padres con ocasión del bautismo del niño, con el objeto de que ellos perciban su responsabilidad y puedan asumirla conscientemente. La relación entre bautismo y conversión no puede ser olvidada. En este punto estriba una posibilidad de evangelización progresiva de la sociedad. El padrinazgo se ha desvirtuado; también los padrinos podrían recibir una breve catequesis para recuperar el sentido de su condición. La comunidad debería enterarse y acompañar el bautismo de los niños, de modo que este hecho constituya un acontecimiento eclesial, y no sea recluido en el orden privado o meramente familiar. Esta posibilidad requiere que la predicación actualice el misterio del bautismo y su profundización por los fieles.

Estas pocas sugerencias proponen un intento de renovación pastoral que tendrá también, seguramente, efectos culturales y sociales. El ideal es una sociedad cristiana.

5. Este enfoque es continuidad y complemento del anterior. Así como era muy frecuente bautizar a los niños, era también común enviarlos a la parroquia para la catequesis preparatoria de la Primera Comunión. Debo decir, más bien, de la Única Comunión, ya que la perseverancia ulterior era un problema que nunca pudo superarse. Este dato no es insignificante: es la incomprensión de la importancia y la centralidad de la Eucaristía. Alguna vez he definido a la Argentina como un país en el que los bautizados en la Iglesia Católica no van a Misa. Efecto cultural y social es la pérdida del sentido religioso de la Dominica dies, del Día del Señor. El defecto es crónico, y marcadamente mayor en las grandes ciudades; señala el ritmo de la descristianización.

Asimismo, la Confirmación era olvidada o postergada indefinidamente. En mi opinión, la cuestión principal era – y es aún en muchos lugares – el desconocimiento del orden, histórico y teológico, que estructura la iniciación cristiana. El sacramento que transmite el Espíritu Santo debe recibirse antes de la Primera Comunión. En un ciclo catequístico de tres años, se puede confirmar después del segundo año; es la ocasión de formar sobre el sentido de la Iglesia y de la pertenencia a ella. Resta el asunto de la edad de la Confirmación. Después del Vaticano II fue muy común postergar el segundo sacramento de la iniciación cristiana para bien entrada la adolescencia. Este vicio respondía a un error teológico y pastoral: confundir el don de la adultez espiritual que otorga el sacramento con una presunta madurez que sería propia del joven. Esta confusión era bastante común en la educación en la fe, y como consecuencia muchos católicos quedaban sin confirmar. Una mala teología tiene efectos ruinosos en el orden pastoral. No entiendo cómo muchos católicos entusiastas del Concilio no han comprendido el sentido de la Iglesia reflejado en la Constitución Lumen gentium. La renovación de la vida eclesial supone como necesario un conocimiento de los orígenes, de los acentos inconfundibles de la antigüedad cristiana.

Los enfoques aquí presentados corresponden a la realidad argentina, pero valen análogamente para los diversos ambientes de la Iglesia. Responden a mis estudios y a mi experiencia episcopal.

Suplemento

Ya estaba concluida la redacción del quinto enfoque cuando me enteré de la insólita destitución de Mons. Joseph Strickland, obispo de Tyler, Estado de Texas, Estados Unidos de Norteamérica. Otra “hazaña” de la monarquía absoluta papal. Se me ocurre recordar ahora que San Pablo enfrentó a Pedro y le echó en cara su hipocresía. ¿Será aplicable hoy día este episodio ejemplar a las relaciones de los Sucesores de los Apóstoles con el Sucesor de Pedro?

Sin perjuicio de mi intención de escribir más detalladamente sobre este asunto, deseo ahora manifestar mi solidaridad con Mons. Strickland, a quien prometo mis pobres oraciones por el futuro estado como obispo “cancelado” y por sus intenciones.

Rezo, asimismo, por los obispos norteamericanos fieles a la Tradición (que no son pocos). El progresismo es estéril; los jóvenes aspiran a una Iglesia Católica fiel a sus orígenes y a lo mejor de su historia. Ellos son el futuro de la Katholiké.