Nedavna povijest Katholikée
Predstavljanje novoga prvosvećenika Lava XIV. potaknulo je misli o slavnijim vremenima Crkve.[1] Pojavio se odjeven u papinsko ruho; ime koje je izabrao upućuje na Lava XIII., papu Rerum novarum, početnoga spisa suvremenoga izlaganja društvene nauke Crkve.
Od 1903. do 1958. godine zbivalo se razdoblje snažnoga katoličkoga identiteta u povijesti punoj suprotnosti, u kojoj se isticala drska prisutnost komunizma, opunomoćenika Svete Rusije od 1917. godine. Papinstvo Pija XII. obilježilo je XX. stoljeće iznimnim ugledom. Nasljeđivanje je bilo zbunjujuće. Mletački patrijarh Roncalli izabrao je neobično ime Ivan. Je li bio XXIII. ili XXIV.? Prvi od ove dvojice označavao je pretpostavljenoga protupapu, otuda i zbrka oko broja, koji ga je trebao razlikovati od niza Pijâ. Brzo je prosvjedovao protiv „prorokâ propastî“ – kojih je bilo mnogo, i kakva su duha bili! Odmah je najavio da će sazvati Sabor; to je i učinio i predsjedavao njegovom prvom sjednicom, jer ga je smrt otela ubrzo nakon toga. Kardinalom je imenovao milanskoga nadbiskupa Montinija, koji ga je naslijedio kao Pavao VI. i nastavio Sabor u njegovim početnim godinama. Ubrzo je upozorio da je „kroz pukotinu pakleni dim“ prodro u Božji hram (29. lipnja 1972.).
Godine 1968. dogodila se ključna promjena. Papa Montini shvatio je kako je doba nesrećâ doista pušteno s lanca u progresivnoj teologiji i njezinim dušobrižnim posljedicama. Bila je to godina okružnice Humanae vitae, koju je papa Lav XIV. upravo naveo u propovijedi (1. lipnja 2025.). Spis je proturječio nadama onih koji su sanjali promjenu katoličke Predaje u pogledu značenja braka i obitelji. Ispovijest vjere Katoličke Crkve i objava Katekizma dovršili su reakciju protiv navodnoga Drugoga vatikanskoga sabora, u stvarnosti nepovezana sa samim Saborom, čiji su dokumenti gotovo jednoglasno odobreni. Izbila je oporba monsinjora Marcela Lefebvrea, koji je nekoliko godina kasnije predvodio alternativu koja se proširila na razne zemlje.
Stanje se dramatično promijenilo s dugim pontifikatom Ivana Pavla II., koji je zamijenio papu Albina Lucianija, preminula nakon samo 33 dana papinskoga poslanja (bio je to Ivan Pavao I.). Papa Wojtyła, koji je došao iz Krakova (Poljska), prosvijetlio je Crkvu i postigao omiljenost svijeta, koji ga je tužan pratio tijekom krajnje nemoći. Naslijedio ga je ugledni teolog Joseph Ratzinger, koji se nazvao Benedikt XVI. Iz sljedećih konklava došlo je do neobična promaknuća Argentinca, buenosaireškoga nadbiskupa isusovca Jorgea Marija Bergoglia. On je odabrao zvati Franjo – neobično ime među papinskim imenima – težeći možda tomu da bude reformator Crkve, dok je asiški svetac, poput svoga suvremenika Dominika Guzmána, vodio razdoblje unutarnje svetosti i vjerovjesništva (što nema nikakve veze s navodnom reformom crkvenih ustanova).
Dugi Franjin pontifikat bit će ostavljen iza nas, a njegove dosjetke zaboravljene. Crkva se uvijek suočava sa svojim poslanjem prema Gospodinovu nalogu: učiniti da svi ljudi, narodi i rase – pánta tà éthnē – prime Evanđelje i postanu kršćani. Povijest će se odvijati sve dok se Gospodin ne vrati, prema Svome obećanju.
„Et iterum venturus est, judicare vivos et mortuos“ –
I opet će doći, suditi žive i mrtve,
kako se tvrdi u Vjerovanju Nicejskoga sabora, koji navršava 1700. obljetnicu ove 2025. godine.
kastilski izvornik
La historia reciente de la Katholiké
La presentación del nuevo Pontífice, León XIV, hizo pensar en épocas más gloriosas de la Iglesia. Apareció revestido de los ornamentos papales; el nombre elegido se refiere a León XIII, el Papa de la Rerum Novarum, documento inicial de una exposición actualizada de la Doctrina Social de la Iglesia.
Desde 1903 hasta 1958 transcurrió un período de fuerte identidad católica, en una historia llena de contrastes, en la que sobresalió la prepotente presencia del comunismo, apoderado de la Santa Rusia, en 1917. El Pontificado de Pío XII marcó el siglo XX con un prestigio excepcional. La sucesión fue desconcertante. El patriarca de Venecia, Roncalli, eligió el nombre insólito de Juan. ¿Fue el XXIII o el XXIV? El primero de estos dos designó a un presunto Antipapa, de allí la confusión sobre el número, que venía a distinguirse de la serie de Píos. Se apresuró a protestar contra los “profetas de calamidades”, que las hubo ¡y de qué talante! Enseguida anunció que convocaría a un Concilio; lo hizo y lo presidió en la primera sesión, ya que la muerte lo arrebató al poco tiempo. Él creó cardenal a Montini, arzobispo de Milán, que lo sucedió como Pablo VI y continuó el Concilio, en los años iniciales. Pronto advirtió que, “por una rendija, el humo del infierno” se había filtrado en el templo de Dios.
En 1968 se verificó un cambio crucial. El Papa Montini comprendió que, en efecto, la época de las calamidades se había desencadenado en la teología progresista y sus consecuencias pastorales. Fue el año de la encíclica Humanae Vitae, que acaba de ser citada en una homilía por el Papa León XIV. El documento contradijo las ilusiones de quienes soñaron con un cambio de la Tradición católica sobre el sentido del matrimonio y la familia. El Credo de la Iglesia Católica y la publicación del Catecismo completaron una reacción contra un presunto Vaticano II, en realidad ajeno a lo que fue el propio Concilio, cuyos documentos fueron aprobados casi por unanimidad. Estalló la oposición de Monseñor Marcel Lefebvre, que unos años después encabezó una alternativa y se extendió en varias naciones.
La situación cambió de una manera contundente con el largo pontificado de Juan Pablo II, quien reemplazó al Papa Albino Luciani, fallecido a los 33 días de haber iniciado la misión papal (fue Juan Pablo I). El Papa Wojtyla, venido de Cracovia (Polonia), ilustró a la Iglesia y alcanzó una popularidad mundial, que lo acompañó acongojada durante su enfermedad final. Lo sucedió el insigne teólogo Joseph Ratzinger, que se llamó Benedicto XVI. Del cónclave siguiente salió la extraña promoción del argentino, arzobispo de Buenos Aires, el jesuita Jorge Mario Bergoglio; que eligió llamarse Francisco – nombre insólito entre los nombres papales –; quizá aspirando a ser un reformador de la Iglesia, cuando el Santo de Asís, lo mismo que su contemporáneo, Domingo de Guzmán, encabezó una época de santidad interior y de misión (nada que ver con una presunta reforma de las instituciones eclesiales).
El largo pontificado de Francisco quedará atrás, y sus ocurrencias serán olvidadas. La Iglesia enfrenta siempre su misión, según el mandato del Señor: hacer que todos los pueblos, naciones y razas – pánta tà ethne – reciban el Evangelio y se hagan cristianos. La historia se desarrollará hasta que el Señor retorne, según su promesa: “et iterum venturus est, iudicare vivos et mortuos”, como se afirma en el Credo del Concilio de Nicea; del que se cumplen 1700 años, en este 2025.
[1] Prevoditeljska napomena: Grčka riječ Καθολικὴ / Katholikḕ pridjev je ženskoga roda od καθολικός / katholikós, što znači sveopći ili katolički. Rabi se u izrazu ἡ Καθολικὴ Ἐκκλησία / hē Katholikḕ Ekklēsía, što znači Katolička Crkva. Crkva se naziva katoličkom u Apostolskom vjerovanju, Epifanijevu Vjerovanju iz 374., Nicejsko-carigradskom vjerovanju iz 381. itd.
