Bujno proljeće i ciča zima

Ovih se dana navršava devedeset godina od XXXII. međunarodnoga euharistijskoga kongresa, održana u Buenos Airesu od 9. do 14. listopada 1934. Međunarodni znači „cijele Crkve“, za razliku od onih koji su ograničeni na dijecezansku ili nacionalnu razinu. No, očito je kako se najveći plodovi mogu postići u mjestu odabranu da bude domaćin. Argentinska povijest nije u potpunosti zabilježila taj događaj proždiran nasljeđem dana i zbivanja koji su bili više turobni nego sretni. Zato je prikladno pozabaviti se devedesetom obljetnicom događaja koji je u isto vrijeme bio i čudo i zagonetka.

Čudo je sam događaj Euharistijskoga kongresa. Euharistija je srce Crkve, kao stvarna – svetootajstvena nazočnost Isusa Krista. Papinski izaslanik bio je kardinal Eugenio Pacelli, državni tajnik Pija XI., i njegov budući nasljednik, kao papa Pio XII. Promatrajući prizor Prve Pričesti nebrojena mnoštva djece, Njegova Uzoritost je uzviknula: „Questo è il Paradiso!“ („Ovo je raj!“). Tom je prigodom prvoj Pričesti pristupila moja majka, koja je imala deset godina. S druge strane, obilno pričešćivanje ljudi i pristupanje ispovijedi (bili su došli brojni svećenici) prodrmali su uvenulu religioznost argentinskoga društva. U nacionalnoj povijesti dvije epizode prethode, odnosno slijede izvanredan događaj toga Međunarodnoga euharistijskoga kongresa. Na prvom mjestu – to je nekažnjeno zaboravljeno – katolici 1880-ih: Estrada, Goyena, Lamarca, Achával Rodríguez, Pizarro i drugi, vodili su bitku u kulturi protiv uspona masonstva, koje je nametalo sekularizam, osobito u odgoju i obrazovanju. Općeobvezatno obrazovanje ostalo je pod glasovitim Zakonom 1420. Nakon Euharistijskoga kongresa, kao jedan od njegovih plodova, učvrstili su se tečajevi katoličke kulture i doživjeli su svoj vrhunac. Oni su započeli 1922., njegovali su duhovnost žarke mladeži i omogućili su pristup nadarenima, koji su se počeli isticati u argentinskoj kulturi.

Zagonetka se sastoji u tome kako je napredak javnih poslova progutao prinos Euharistijskoga kongresa u dvoznačnosti kulture. Zapravo, recimo to kao opću činjenicu: Argentinci ne idu na Misu. Euharistija je izgubila na važnosti zbog nestašice i mlakosti svećenika. A biskupi? Dobro, hvala! Nismo imali hrabar i odlučan episkopat koji bi razumio problem hrvanja u kulturi. Nedostajali su nam predvodnici koji bi zahvaljujući svojoj osobnosti prevladavali strukturne okolnosti.

Prema ustroju Crkve, biskupi i prezbiteri pasu stado i hrane ga Riječju Istine i milošću sakramenata vjere. Poslanje Crkve ostvaruje se na sličan način od prvih Duhova.

„Pođite i učinite mojim učenicima sve narode krsteći ih u ime Otca i Sina i Duha Svetoga“ (Matej 28, 19).

Sve puke ili narode (panta ta ethnē). Ključ je toga poslanja obraćenje kultura i njihovo susljedno pokršćanjenje. U Argentini nikada nije postojala pretežito kršćanska kultura. Useljenički prinosi bili su golemi, ali nisu bili strogo kršćanski. Usput – o toj bi hipotezi trebalo raspravljati – vjeru koju su donijeli, ostavljali su na brodovima na kojima bi doplovili.

Devedeseta obljetnica Euharistijskog kongresa 1934. nalazi nas u dvoznačnom kulturnom položaju, kao nasljeđe Drugoga vatikanskoga sabora. Dvoznačnost je opisao papa Pavao VI. kada je rekao:

„Očekivali smo bujno proljeće, a namjesto toga došla je ciča zima.“

Uvijek je riječ o potrebi da se počne iznova. U različitim zemljama cvjeta Predaja koju ispovijedaju mladi. Sposobnost stvaranja čuda stanje je vlastito Crkvi, po Volji njezina Stvoritelja. „Naprednjake“ zbunjuje to što mladi vole Predaju i prigrljuju je. Tu leži istinska obnova, kako se bilježi u različitim narodima. Tu se nazire bolja budućnost, usprkos simbiozi[1] religija koju promiče papa Franjo, a koja narušava identitet katoličke istine. Budućnost je u rukama Božje Providnosti.

kastilski izvornik

Noventa años

Se cumplen, en este 2024, noventa años del XXXII Congreso Eucarístico Internacional, celebrado en Buenos Aires, del 9 al 14 de octubre de 1934. Internacional significa “de toda la Iglesia”, a diferencia de los que quedan limitados a los órdenes diocesano o nacional. Pero, evidentemente, los mayores frutos pueden alcanzarse en el lugar elegido como sede. La historia argentina no ha registrado cabalmente ese acontecimiento, que fue devorado por la sucesión de los días, y por hechos más lúgubres que felices. Por eso es oportuno ocuparse del nonagésimo aniversario de un suceso que fue, a la vez, un milagro y un misterio.

El milagro es el acontecimiento mismo del Congreso Eucarístico. La Eucaristía es el corazón de la Iglesia, en cuanto presencia real – sacramental de Jesucristo. El Delegado Papal fue el Cardenal Eugenio Pacelli, secretario de Estado de Pío XI, y futuro sucesor suyo, como Papa Pío XII. Al contemplar el espectáculo de la Primera Comunión de una multitud incontable de niños, Su Eminencia exclamó: “¡Questo è il Paradiso!” (“¡Esto es el Cielo!”). En esa oportunidad, hizo su Primera Comunión mi madre, que tenía diez años. Por otra parte, la masiva Comunión de hombres y el recurso a la Confesión (habían venido numerosos sacerdotes) representaron un sacudón de la mustia religiosidad de la sociedad argentina. En la historia nacional, dos episodios preceden y suceden respectivamente al hecho extraordinario de aquel Congreso Eucarístico Internacional. En primer lugar – se lo ha olvidado impunemente- los católicos de la década de 1880: Estrada, Goyena, Lamarca, Achával Rodríguez, Pizarro, y otros, libraron una batalla en la cultura contra el auge de la masonería, que había impuesto el laicismo, especialmente en la educación. La educación común quedó bajo la famosa ley 1420. Después del Congreso Eucarístico, como uno de los frutos del mismo, se consolidaron y tuvieron su apogeo los Cursos de Cultura Católica; que habían nacido en 1922, nutrieron la espiritualidad de una fervorosa juventud y permitieron el acercamiento de gente talentosa, que comenzaba a destacarse en la cultura argentina.

El misterio consiste en cómo la marcha de los asuntos públicos devoró el aporte del Congreso Eucarístico en la ambigüedad de la cultura. De hecho, y digámoslo como dato general, los argentinos no van a Misa; la Eucaristía perdió relieve por la escasez y la tibieza de sacerdotes. ¿Y los obispos? ¡Bien, gracias! No tuvimos un episcopado valiente y decidido, que comprendiese el problema de la lucha cultural. Nos faltaron los líderes que prevalecen sobre las circunstancias estructurales, merced a su personalidad.

De acuerdo con la estructura de la Iglesia, obispos y presbíteros apacientan el rebaño y lo alimentan con la Palabra de la Verdad y la gracia de los Sacramentos de la Fe. La misión de la Iglesia se cumple análogamente desde el primer Pentecostés. “¡Vayan por todo el mundo, y hagan que todos los pueblos sean discípulos míos, bautizándolos en el nombre del Padre, y del Hijo y del Espíritu Santo!” (Mt 28, 19). Todos los pueblos o naciones (panta ta ethnē). La clave de esta misión es la conversión de las culturas, y la consiguiente cristianización de las mismas. En la Argentina, nunca existió una cultura mayoritariamente cristiana. Los aportes inmigratorios resultaron masivos, pero no fueron estrictamente cristianos. A propósito – habría que discutir esta hipótesis – dejaron la religión que traían en los barcos.

El aniversario noventa del Congreso Eucarístico de 1934 nos encuentra en una postura cultural ambigua, como sucesión del Concilio Vaticano II. La ambigüedad fue retratada por el Papa Pablo VI cuando dijo: “Nosotros esperábamos una floreciente primavera, y en cambio sobrevino un crudo invierno”. Se trata siempre de la necesidad de comenzar de nuevo. En varios países florece la Tradición profesada por los jóvenes. La capacidad de producir un milagro es una condición propia de la Iglesia, por Voluntad de su Creador. Desconcierta a los progresistas que los jóvenes amen la Tradición y la asuman; allí reside la auténtica renovación, tal como se registra en distintas naciones. Allí se vislumbra un futuro mejor, a pesar de la simbiosis de religiones que promueve el Papa Francisco, y que resta identidad a la verdad católica. El futuro está en manos de la Providencia divina.

Prevoditeljska napomena

[1] Simbioza od grčkoga συμβίωσις / symbíōsis – zajednički život, od συν / syn – zajedno i βίωσις / bíōsis – način življenja, udruživanje jedinki različitih vrsta. U biologiji se razlikuju tri vrste simbioze: ona od koje sudionici imaju koristi (mutualizam: bakterije koje razgrađuju hranu u crijevima), ona kod koje jedan sudionik šteti drugomu (parazitizam: crvi u čovjeka) i ona kod koje jedan sudionik uzima od drugoga samo otpadne tvari što njemu ne pričinjavaju štetu (komenzalizam).