Časne sestre u Crkvi
Papa Franjo otkrio je da u njegovoj Vatikanskoj kuriji vladaju mužjaštvo (mačizam) i ženomrstvo (mizoginija). I da stoga časne sestre koje tamo rade – brojne na svim razinama – nisu dužno cijenjene. Smatra da ih je za uzdizanje potrebno pretvoriti u dužnosnike. U toj birokratizaciji časnih sestara dao je primjer postavivši jednu za predstojnika, a drugu za tajnika po jednoga dikasterija. Kasni i zanimljivi feminizam!
Taj se sud proteže i na položaj redovnica u cijeloj Crkvi. Stoljećima, a ponajviše u XX. stoljeću, stanje posvećenih žena pratilo je krize kroz koje prolazi Crkva. Čuveni primjer: redovnice su tradicionalno bile odgajateljice: stvorile su vlastite škole. Šezdesetih godina XX. stoljeća rečeno je kako je došao „čas laika“ i da se odgojno-obrazovne ustanove moraju predati njima. Tako se pokazalo: izgubile su se. Istinsko poštovanje redovnica sastoji se u tome da im se pomaže živjeti njihovo zvanje, za koji su ustanovljene, u poniznom, tihom, ali bitnom radu među siromašnima, bolesnima, starima. Nisu stvorene za birokraciju. Kriza redovničkih ustanova slijedi krizu Crkve.
Iskustvo moga odnosa s posvećenim ženama učinilo je da cijenim njihov rad u Crkvi. Moraju se razlikovati dvije dimenzije: čisto djelatna ili kontemplativna, ali i ona koja nastoji provoditi i kontemplaciju i djelovanje. Samostani benediktinki osobito njeguju bogoslužje i grgurovsko pjevanje. Nekada su to bile dobro napučene opatije. Samostana karmelićanki s druge strane, ima malo – u Argentini ih nema više od dvadeset – ali se množe. Biskupi ih redovito traže. Preuzimaju predaju koju je skovala velika sv. Terezija od Isusa. Odluka sv. Terezije savršeno oslikava ulogu koju ti Karmeli ispunjavaju: „U srcu Crkve, moje Majke, ja ću biti ljubav.“ Sjećam se opatije benediktinki sv. Skolastike u San Isidru, gdje su me kao mlada svećenika zamolili da ih poučavam bogoslovlju. I isto tako laplatanskoga Karmela „Kraljice mučenika i sv. Josipa“, koji mi je bio jako blizak.
Slučaj promicanja zaloga za koji su stvorene ženske redovničke ustanove jest razvitak koji su postigle sestre sv. Kamila de Lellisa, koji je pokazuje u veličanstvenoj bolnici u Buenos Airesu, Klinici svetoga Kamila, s tisućama suradnika. U pokrajini San Luis osnovan je Zavod Mater Dei, u kojemu aktivan rad podržava kontemplativnu dimenziju. Iz toga pokrajinskoga izdanka proširio se po cijelome svijetu. Bogu hvala, predaja je dobrodošla u mnogim biskupijama. Mogli bismo navesti i druge primjere ustanova redovnicā koje rastu u zvanjima, upravo zato što se nisu opustile ni prepustile duhu svijeta.
„Oštra zima“ koja je slijedila nakon Drugoga vatikanskoga sabora (izraz Pavla VI.) prouzročila je nevolje i zatvaranje brojnih zajednica redovnicā. Kada Crkva doživljava istinsko proljeće – a ne ona izmišljena koja proistječu iz ideologija ili „novih paradigmi” – samostani cvjetaju.
U Vatikanu rade mnoge časne sestre koje obavljaju svoje služenje; mnoge u poniznoj službi kardinala i prelata. One ne teže sumnjivomu promaknuću za koje se Papa sada skrbi. Papa bi trebao biti zabrinut zbog upornih izvješća da je Vatikan pun istospolaca (homoseksualaca).
Buenos Aires, utorak 4. veljače 2025.
+ Héctor Aguer
laplatanski nadbiskup emeritus
kastilski izvornik
Las monjas en la Iglesia
El Papa Francisco ha descubierto que en su Curia Vaticana reinan el machismo y la misoginia. Y que, por tanto, las monjas que allí trabajan –numerosas en todos los estamentos – no son debidamente apreciadas. Considera que para elevarlas hay que convertirlas en funcionarios. En esta burocratización de las monjas ha dado el ejemplo designando a una, prefecto y a otra, secretaria de un dicasterio. ¡Un tardío y curioso feminismo!
Este juicio lo extiende a la posición de las monjas en toda la Iglesia. Desde hace siglos, y sobre todo en el siglo XX, la situación de las mujeres consagradas ha seguido las crisis por las que la Iglesia atravesaba. Un ejemplo insigne: tradicionalmente las monjas han sido educadoras: han creado sus propios colegios. En los años 60, según se dijo, sonó “la hora de los laicos” y debieron entregar a éstos las instituciones de enseñanza. Así resultó: se perdieron. El verdadero aprecio de las monjas consiste en ayudarlas a que vivan la propia vocación, para la que han sido instituidas, en el trabajo humilde, silencioso pero imprescindible, entre los pobres, los enfermos, los ancianos. No han sido hechas para la burocracia. La crisis de los institutos religiosos ha seguido la crisis de la Iglesia.
La experiencia de mi relación con las mujeres consagradas me ha hecho apreciar el trabajo que ellas cumplen en la Iglesia. Hay que distinguir dos dimensiones: puramente activas o contemplativas y, también, las que procuran asumir la contemplación y la acción. Los monasterios benedictinos cultivan, especialmente, la liturgia y el canto gregoriano; solían ser abadías bien pobladas. Los monasterios carmelitas, en cambio, tienen un número breve – no más de veinte – pero se multiplican, solicitados regularmente por los obispos. Y asumen la tradición forjada por la gran Santa Teresa de Jesús. La decisión de Santa Teresita retrata acabadamente la función que cumplen estos Carmelos: “En el corazón de la Iglesia, mi Madre, yo seré el amor”. Mi recuerdo va a la Abadía benedictina de Santa Escolástica, en San Isidro; en la que siendo joven presbítero fui solicitado para enseñar teología. Y, asimismo, al Carmelo platense “Regina Martyrum y San José”, del cual estuve muy cerca.
Un caso de promoción del empeño para el que fueron creados los institutos femeninos es el desarrollo alcanzado por las hermanas de San Camilo de Lellis; lo que se muestra en el magnífico hospital que es, en Buenos Aires, la Clínica San Camilo, con miles de asociados. En la provincia de San Luis se ha originado el Instituto Mater Dei, en el cual el trabajo activo está sostenido por la dimensión contemplativa. Desde ese origen provincial se ha difundido en el mundo. Gracias a Dios, la tradición tiene acogida en muchas diócesis. Podríamos citar otros ejemplos de institutos de monjas que crecen en vocaciones; precisamente, por no haberse relajado, ni rendido al espíritu del mundo.
El “crudo invierno” que siguió al Concilio Vaticano II (la expresión es de Pablo VI) provocó la penuria y el cierre de numerosas congregaciones de religiosas. Cuando la Iglesia conoce una verdadera primavera – y no las imaginarias, que surgen de las ideologías o “nuevos paradigmas” –, los conventos florecen.
En el Vaticano trabajan numerosas religiosas que hacen su oficio; muchas en el servicio humilde a Cardenales y Prelados. No aspiran a la dudosa promoción que ahora procura el Pontífice. El Papa debería preocuparse por las insistentes noticias que aseguran que el Vaticano está lleno de homosexuales.
Buenos Aires, martes 4 de febrero de 2025.
+ Héctor Aguer
Arzobispo Emérito de La Plata
